به گزارش مغان رسا،ارسباران همان «۱۸ محال» معروف که در تقسیمات کشوری ابتدا شامل شهرستان اهر میشد و امروز شامل شهرستانهای اهر، ورزقان، کلیبر، خداآفرین و هریس و بخشهایی از شهرستانهای جلفا، مشکین شهر، پارسآباد و گرمی میشود . نام این منطقه در کتابنزههالقلوب نوشته حمدالله مستوفی قزوینی و کتاب صورالاقالیم یا هفت کشور نوشته ابواسحاق اصطخری بشکل قرهداغ یا قراجهداغ آمده است. ارسباران عنوان جدیدی است که متعاقب سیاستهای مرکز گرایانه و آسیمالسیون فرهنگی زمان رضا شاه ساخته شد. بررسی مدارک در اداره ثبت اسناد کلیبر نشان میدهد که حداقل تا سال ۱۳۱۰ کلمه ارسباران استفاده نمیشده است. گفته شده قره داغ وصفی است که همسایگان شرقی منطقه (اهالی اردبیل) ساخته وپرداخته کرده و به یادگارگذاشتهاند، بااین توضیح که «قره» درلسان ترکی دلالت برانبوهی وکثرت ودرهم تنیدگی میکند. مردم قره داغ در طی جنگهای ایران و روس نقش اساسی داشتند و بخش اعظم تدارکات وافراد قشون ایران ازاین نواحی تامین می شده است.
قابلیتهای توریستی ارسباران
قسمتی از جنگل های ارسباران از سال ۱۹۷۶ توسط UNESCO منطقه ذخیرهگاه زیستکره اعلام شده است. در پارک ملی ارسباران ۲۲۰گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، پنج گونه دوزیست، ۴۸گونه پستاندار (نظیر کل و بز، گراز، خرس قهوهای، گرگ، «وشق» (سیاهگوش) و «پلنگ») و ۲۲گونه ماهی شناخته شده است. از گونههای پرندگان بومی ارسباران میتوان به «قره خروس قفقازی»، کبک، دراج و قرقاول و انواع پرندگان شکاری و تعداد بیشماری پرندگان آبزی و خشکیزی اشاره کرد. «مارال»، گونهٔ منقرض شدهٔ منطقهٔ ارسباران نیز با انتقال هفت راس از پارک ملی گلستان در فضایی به وسعت هفت هکتار در مرکز تحقیقاتی آینالو رها شده و در حال احیا است. ارسباران صرف نظر از جاذبههای شکارگاهی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به دلیل وجود گونههای گیاهی و جانوری کمیاب، چشماندازهای بکر و وسیع و شکنندگی و آسیبپذیری بالای خود در سالهای ۱۳۵۰و ۱۳۵۲شمسی ابتدا به عنوان منطقهٔ ممنوعه و سپس منطقهٔ حفاظت شده تحت حفاظت و نظارت اعلام شده و چندی پیش نیز به پارک ملی ارسباران ارتقا یافت.
در این میان جنگلهای بلوط «ممرز» به همراه گونههایی چون «کیکم»، «سماق»، «زرشک»، «انار وحشی»، سیب و گلابی وحشی، معرف مناطق جنگلی متراکم با اقلیم مرطوب، حکایت از غنای جنگلی این منطقه میکنند. میوه جنگلی قرهقات نیز در جنگلهای ارسباران به وفور یافت میشود. به دلیل شرایط خاص و ویژهٔ اقلیمی و جغرافیایی، منطقهٔ ارسباران از پوشش غنی و متنوع گیاهی و قارچی برخوردار است. از میان دو هزار و ۴۰۰ گونه شناسایی شده در آذربایجان حدود هزار و ۴۰۰ گونه از مجموع آنها در جنگلهای ارسباران زیست میکنند. طی سالهای اخیر نیز دکتر محمدرضا آصف طی چند سال نمونهبرداری مستمر و مداوم، قارچهای منطقه ارسباران را جمع آوری، شناسایی و بیش از ۲۵۰ گونه قارچ از منطقه گزارش کرده است.
یک تحقیق اخیرا سه نقطه را با بالاترین توانمندی گردشگری مشخص کرده است. این سه مکان، که در مجاورت جاده کلیبر – عاشقلو (مسیر عباسآباد–آینالو –وایقان) قرار گرفتهاند، عبارتند از قلعه بابک، دره مکیدی و آینالو. البته، مکانهای زیادی وجود دارند، که علیرغم شناخته بودن به مردم محل، هنوز مورد توجه گردشگران قرار نگرفتهاند. برای مثال، زیارتگاه بابا سیف الدین تا قبل از تخلیه کامل روستای ییلاقهای متعدد در مناطق کوهستانی علاوه بر زیبایی طبیعیشان فرصت مناسبی برای مشاهده فرهنگ عشایری فراهم میکنند. چپرلی و آغداش از دیدنیترین ییلاقها هستند. یکی از سه ایل پرجمعیت عشایر کشور در ارسباران ییلاق و قشلاق می کنند . این منطقه در تاریخ نقشی شایسته ایفا کرده و به ویژه در عصرقاجار اثرهای ملی بر تاریخ داشته است. جای جایش پر از آثار وابنیه های تاریخی و قلعه های باستانی است و کشف نشانه های ۷هزار ساله ی تمدن شهرنشینی قدمت کهن آن را نمایان می کند.
ارسباران عمدتاً دارای توان های محیطی کشاورزی، دامداری، باغداری، معدن و گردشگری است،پوشش های گیاهی آن به عنوان یکی ازنواحی پنج گانه ایران به نام ناحیه ارسبارانی در کنار چهار ناحیه دیگر به نامهای جنگلهای هیرکانی سواحل جنوبی دریای خزر، ،ناحیه زاگرسی در امتداد کوههای زاگرس در غرب کشور، ناحیه خلیج عمانی در جنوب کشور و سواحل شمالی خلیج فارس و دریای عمان و ناحیه ایرانی و تورانی ،قرار گرفته است
خلاصه ای از منطقه حفاظت شده ارسباران
ذخیره گاه زیستکره ارسباران(Arasbaran Biosphere Reserve) در بالاترین عرض جغرافیایی ایران و در جنوب رود ارس که مرز شمالی ایران را با کشورهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان تشکیل می دهد قرار دارد و بخش مهمی از جنگلهای ارسباران است که وسعت این ناحیه رویشی ، حدود ۱۶۴۰۰۰ هکتار در سال ۱۳۷۸ بر آورد شده است. همچنین ارسباران از نظر ویژگیهای فلورستیک، اکولوژیک، حیات وحش، میراث فرهنگی و زیبایی شناسی دارای مشخصه های ممتازی است و محل انحصاری رویش گونه های نادری از گیاهان در ایران است. طبق مطالعات انجام یافته تاکنون بیش از ۸۰۰ گونه گیاهی در منطقه شناسایی شده است که تعدادی از گونه ها منحصر به ارسباران می باشد. ذخیره گاه ارسباران علاوه بر آن که تحت تاثیر اقلیم مدیترانه ای است درشعاع اثر اقلیم های خزری و قفقازی نیز قرار دارد و به دلیل وجود اختلاف ارتفاع زیاد، از آب و هوا و اقلیم های متنوعی بر خوردار است. وجود قله های مرتفع که بیشتر آنها ارتفاعی بیش از ۲۵۰۰ متر دارند با شیب بسیار تند و دره های عمیق ناشی از فعالیتهای آتشفشانی و تکتونیک فعال . قرار داشتن در مسیر حرکت جبهه های آب و هوایی مرطوب مدیترانه ای و سیبری باعث شده تا بارشهای زمستانه به صورت برف در ارتفاعات انباشته شده و در بهار و تابستان، رودخانه های کوچک ولی دائمی را تغذیه نماید که بیشتر آنها در جهت شمال به حرکت در آمده و وارد رود خانه ارس می شوند .علاوه بر آن تغذیه مناسب دامنه ها باعث پیدایش چشمه های فراوان گشته و محیط جنگلی و حیات وحش متنوع و چشم اندازهای بدیع از جمله ویژگی های طبیعت زیبای این ذخیره گاه می باشد .
درباره خداآفرین
خلاصه موقعیت جغرافیایی و اقلیمی شهرستان خداآفرین
شهرستان خداآفرین یکی از ۳۱ شهرستان استان آذربایجان شرقی است که با وسعت بیش از ۱۵۲۵ کیلومتر مربع (۳٫۳ درصد مساحت استان) در شمالغرب کشور، و شمال شرقی استان آذربایجان شرقی و همجوار با شهرستانهای: کلیبر از جنوب شرق، جلفا از غرب، ورزقان از جنوب غرب، پارسآباد اردبیل از شرق و همچنین در نقطه صفر مرزی همجوار با کشورهای جمهوری ارمنستان و آذربایجان در شمال واقع شده است. این منطقه بین رشته کوههای جنگلی قره داغ دربرگیرنده مناطق جنگلی حفاظت شده ارسباران و رشته کوههای قفقاز واقع شده است. براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰، جمعیت شهرستان خداآفرین در حدود ۳۴۹۷۷ نفر (۰٫۹ درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان ۱۶۵۹ نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان ۱۶۵۹ نفر و جمعیت روستایی آن ۳۳۳۱۸ نفر و تعداد خانوار آن ۸۲۱۲ خانوار است. از نظر تاریخی خداآفرین بدون شک از مناطق قدیمی محسوب می شود با مراجعه به آثار کشف شده و منابع تاریخی می توان به قدمت دیرینه این منطقه اشاره کرد و وجود «پلهای خداآفرین» بر اساس استنادهای تاریخی ما را به دوران قبل از میلاد مسیح می برد، بر اساس موقعیت آب و هوایی و اقلیمی خداآفرین بین رشته کوههای جنگلی قرهداغ و رشته کوههای قفقاز واقع شده است. بیش از ۸۶ درصد از وسعت اراضی شهرستان خداآفرین را جنگلها و مراتع تشکیل میدهند. این شهرستان دارای تابستانهای معتدل و کوههای جنگلی پوشیده از درخت بوده و اکثر اراضی مستعد کشاورزی در این منطقه قرار گرفته اند.
خلاصه وضعیت اقتصادی و گردشگری
با وجو سد بزرگ خداآفرین، جنگلها و مراتع وسیع و اراضی مستعد کشاورزی، پایه اقتصاد این شهرستان کشاورزی و دامداری است و اکثر اهالی آن در این بخش مشغول به فعالیت هستند. همچنین با تاسیس منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس که بخشی از آن در محدوده شهرستان خداآفرین واقع شده زمینه برای فعالیتهای اقتصادی، تجاری و سرمایهگذاری در این شهرستان فراهم شده است. پلهای تاریخی خداآفرین، عمارت تاریخی آینالو (باقیمانده از دوران قاجاریه)، کانتور وینق (در ورودی ده وینق و بربلندی کوهی که به رود ارس و قسمت قره داغ و راههای ساحلی ارس اشراف دارد)، تفرجگاه آینالو، و… چشم انداز غنی گردشگری برای این منطقه خلق نموده که در صورت برنامه ریزی بهینه زمینه توسعه یافتگی این شهرستان بر مبنای پتانسیل های کشاورزی، گردشگری و صنعتی فراهم خواهد شد.
برات پیری
طراحی سایت را چگونه ارزیابی می کنید
جمع آرا: 505
ممنون مغان رسا ، احسن به تعصب ات
واقعاً گل گفتی آقای خانی یاشا پیری عزیز