سهم‌خواهی ناکام از منطقه آزاد اردبیل/فضای انتخاباتی مصوبه را ربود

چاپ

به گزارش مغان رسا به نقل از خبرگزاری مهر ؛ هنوز خاطره سفر رئیس‌جمهور در سایه استیضاح وزیر علوم، تحقیقات و فن‌آوری در اذهان شهروندان اردبیلی زنده است. در این سفر ناتوانی استان در اجماع پیشنهادات به دولت به رد برخی درخواست‌های مهم منجر شد.

این سفر یکی از تجربه‌هایی بود که نشان داد در شرایط خاص و ویژه لازم است شتاب‌زدگی و اختلاف‌نظر را کنار گذاشته و آن جا که لازم است مصالح استان را به‌صورت یکجا مورد توجه قرار داد.

بااین‌وجود گویی این عادت فکری و رفتاری برخی مدیران است که اغلب نمی‌توانند از تأثیرات حواشی بر مطالبات عمومی رهایی یافته و به حدی در حواشی توجه نشان می‌دهند که متن داستان مورد غفلت واقع می‌شود.

منطقه آزاد تجاری استان اردبیل نیز که تأکید می‌شد یکی از مطالبات مردمی است، در سفر رئیس‌جمهور به‌صورت شتاب‌زده و بیشتر شعارزده مطرح شد و در ادامه نیز با التهاب فضای انتخاباتی دست‌وپایش بسته ماند و نتوانست رأی مثبت مجلس را از آن خود کند.

تمامی این اتفاقات در وضعیتی بود که برخی شهروندان سؤال می‌کردند نماینده ای که می‌گوید منطقه آزاد می‌آورم به چه معنی است و آیا به درد بیکاری جوانان می‌خورد یا نه؟

تریبون‌های همیشه روشن برخی نمایندگان و مدیران تا قبل از رد منطقه آزاد به حدی با وعده‌های تبلیغی همراه شد که همه گمان می‌کردند منطقه آزاد الزاماً رأی خواهد آورد اما در عمل مشاهده شد استراتژی آنها در این موضوع بی‌توجه به برخی ضرورت‌ها بوده است.

ارژنگ عزیزی مشاور اقتصادی استاندار اردبیل که پیش‌ از این رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوده است در گفتگو با خبرنگار مهر به راه طی شده منطقه آزاد و مسیری که پس‌ از این باید طی شود، می پردازد.

عزیزی که دغدغه توسعه استان را بارها در جلسات طرح کرده و از بی‌مهری‌ها، بی‌توجهی‌ها و قوانین دست‌وپا گیر برای استان‌های محروم گفته یکی از طرفداران پر و پا قرص تصویب منطقه آزاد البته از مسیر صحیح آن است.

*در سفر رئیس‌جمهور به‌جای منطقه آزاد مستقل طرح الحاق بخشی از اردبیل به منطقه آزاد ارس مطرح شد. به چه دلیل مجدداً ما از این خواسته به طرح منطقه آزاد مستقل رسیدیم؟

به دنبال سفر رئیس‌جمهور در سال ۱۳۹۳ این مطالبه برای اولین بار در قالب الحاق بخشی از شمال استان به منطقه آزاد تجاری ارس و در کنار آن ایجاد منطقه ویژه گردشگری سرعین به رئیس‌جمهور مطرح شد. بااین‌وجود رئیس‌جمهوری بابیان اینکه ایجاد منطقه آزاد به مصوبه مجلس نیاز دارد این درخواست را نپذیرفت. ما چون مطالعات جامعی نداشتیم و از سویی الحاق از اختیارات دولت است قول مساعد الحاق یک نقطه طرح شد.

بااین‌وجود بعد از سفر طی مکاتباتی که انجام دادیم الحاق یک منطقه به چهار نقطه افزایش یافت چرا که بین شهرستان‌ها اختلاف ایجاد شده بود. این چهار نقطه عبارت بود از پارس‌آباد، اصلاندوز، بیله سوار و گرمی.

کلیات این طرح بعد از تائید در کارگروه در شورای عالی مناطق آزاد مطرح شد. اما در شورا این ایراد را گرفتند که رئیس‌جمهور قول یک نقطه را داده و این طرح چهار نقطه است. حتی این پیشنهاد مطرح شد که بهتر است به‌جای الحاق، طرح ایجاد منطقه آزاد مستقل اردبیل در دستور کار قرار گیرد.

در ادامه با این پیشنهاد استانداری مطالعات خود را آغاز کرد و مجدداً بین شهرستان‌ها بحث‌هایی پیش آمد که محدوده منطقه آزاد کجا باشد. ما هم بعد از مطالعات از اصلاندوز تا فرودگاه اردبیل بعد گمرک بیله سوار بعد بخشی از گرمی بعد ارشق و لاهرود در مشگین شهر و بعد سرعین را در نظر گرفتیم.

IMG13123017

دولت کلیات را قبول کرد اما در کمیسیون اقتصادی مجلس این ایراد طرح شد که منطقه آزاد باید محصور باشد و تمامی منطقه استعدادهای لازم را داشته باشد. در واقع محدوده انتخابی بسیار طولانی بود.

کمیسیون اقتصادی در نهایت ملزم کرد که سه‌نقطه از شمال استان شامل سه شهرستان پارس‌آباد، بیله سوار و گرمی منطقه آزاد اردبیل را تشکیل دهد و این طرح به صحن علنی مجلس رفت.

*در صحن علنی مجلس دو تجربه پی‌درپی در رد این طرح را داشتیم. آیا به‌مانند روندی که اشاره کردید بار دیگر ایراداتی برای منطقه مطرح کردند؟

به همراه منطقه آزاد اردبیل، شش منطقه آزاد دیگر در قالب لایحه به مجلس رفت. از سویی لایحه ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی به همراه طرح ۶۸ منطقه ویژه اقتصادی دیگر هم‌زمان مورد بررسی قرار گرفت.

بار اول به استناد ماده ۱۱۷ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی چون لایحه مخالف برنامه پنجم بود و هزینه‌های مناطق پیش‌بینی نشده بود و بار مالی برای دولت داشت، برغم رأی بالا کلیات آن رد شد. از ۲۳۰ نماینده حاضر، ۱۱۷ نماینده موافق، ۸۵ نماینده مخالف و هشت نماینده رأی ممتنع دادند.

برای بار دوم باید ۵۰ نماینده طرح مجدد لایحه را امضا می‌کردند که ۷۰ نفر امضا کردند و این بار از ۲۳۱ نماینده حاضر در مجلس ۹۸ نماینده موافق، ۷۹ نماینده مخالف و ۲۵ نفر رأی ممتنع دادند.

برخی آقایان این نقد را وارد کردند که مناطق آزاد از اصل اهداف خود دور شده و به‌جای دروازه صادرات کالا به دروازه ورود کالاهای وارداتی تبدیل شده است.

*در مرحله دوم آرا موافق کاهش و آرا ممتنع افزایش یافته، به عقیده شما اگر ورود قوی در طرح ضرورت این موضوع داشتیم سرنوشت رأی‌ها تغییر نمی‌کرد؟ آیا لابی‌گری نمایندگان استانهای مرتبط و نیز این استان ضعف داشت؟

ببینید بار دوم ۶۸ منطقه ویژه که ذکر آن رفت مطرح نشد و این‌ها بی‌شک نمایندگانی داشتند که برای بار دوم رأی ممتنع دادند. به عقیده بنده در آستانه انتخابات بحث‌ها تا حدودی سیاسی شد و با استدلال و منطق برای جمع‌آوری رأی اقدام نکردیم.

این امیدواری البته هست که در طرح دوباره بتوانیم موفق عمل کنیم. هرچند این لایحه دیگر در مجلس فعلی فرصت طرح نخواهد داشت اما امیدواریم در مجلس بعدی رأی مثبت را از آن خود کند.

*ممکن است نمایندگان جدید اعتقادی به منطقه آزاد نداشته باشند.

محال است نمایندگان جدید اعتقادی به منطقه آزاد نداشته باشند. یکی از مهم‌ترین ضرورت‌های توسعه اردبیل منطقه آزاد است. به‌ویژه در وضعیت پسا تحریم باید نسبت به جذب سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه صادرات و رونق تولید اقدام کنیم که همه این‌ها در منطقه آزاد تسریع می‌شود.

*به عقیده شما زیرساخت‌های ایجاد منطقه در استان فراهم است؟ با توجه به اینکه فرودگاه پارس‌آباد اعلام شده تا ۱۰ سال پاسخگوی نیاز این شهرستان است و گمرک بیله سوار با مشکلات زیرساختی متعدد مواجه است.

اردبیل امتیازات قابل‌توجهی دارد و درواقع دروازه ورود به بازارهای آسیای میانه و روسیه است. به‌عنوان‌مثال منطقه آزاد ارس هنوز یک فرودگاه ندارد و اگر منطقه آزاد در شمال استان ایجاد شود تردد بدون ویزا به منطقه امکان‌پذیر خواهد بود.

علاوه بر این ما مرز مشترک قابل‌توجه، کشت و صنعت مغان و پروژه پایاب سد خداآفرین برای ۷۲ هزار هکتار اراضی کشاورزی را داریم که امتیازات قابل‌توجهی محسوب می‌شود.

همچنین سیاست دولت توسعه اشتغال در مناطق مرزی است و این مهم حمایت می‌شود. بسیاری از کاستی‌ها ازجمله فرودگاه و گمرک در مدیریت واحد رفع می‌شود و خود منطقه می‌تواند کاستی‌ها را مدیریت کند تا جایی که برای تحقق آن حتی به مجوز دولت نیز نیاز ندارد.

*در منطقه آزاد موضوع صادرات کالاها بارها طرح شده و بااین‌وجود در وضعیت فعلی نیز اردبیل صادرات موفقی ندارد. به عقیده شما قرار است در منطقه آزاد چه تحولی در صادرات کالاهای تولیدی استان اتفاق بیفتد؟

صادرات در سطح کلان مستلزم تولید بر اساس ذوق و میل مشتریان و بازارهای خارجی است. ما نمونه صادرات و مراودات تجاری در اردبیل داریم که این موضوع مورد بی‌توجهی است. ازجمله بازارهای هدف اصلی ما روسیه است که مناسبات مطلوب سیاسی داریم و می‌توانیم با ایجاد زیرساخت‌ها از این فرصت پیش آمده بهره وافی ببریم.

۱۷۹۶۱۴۴

به‌عنوان‌مثال کشتارگاه مرغ با ۴۲۰ میلیارد ریال در حال تجهیز در استان است که می‌توان گفت در سطح خاورمیانه نظیر ندارد و می‌تواند گوشت مورد نیاز را بر اساس استانداردهای جهانی تأمین کند.

در پایاب خداآفرین کشت‌های گلخانه‌ای فعال شده و تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالا و مصرف آبی کم در دستور کار قرار گرفته است و حتی از سوی دولت حمایت می‌شود.

علاوه بر این توسعه صنایع تبدیلی برای خارج شدن از وضعیت صادرات خام محصولات کشاورزی مورد تأکید است.

*یکی از نگرانی‌های ایجاد منطقه آزاد عدم کاربست قوانین کار در این مناطق است. آیا نرخ قابل‌توجه بیکاری در استان موجب استعمار نیروی کار از سوی کارفرمایان در این منطقه نخواهد شد؟

منطقه آزاد به دنبال خروج از ضوابط دست‌وپا گیر است. کارگر منطقه آزاد در قالب قرارداد حقوقی برای کارفرما کار می‌کند و مراجع رسیدگی هم به روابط کارگر و کارفرما رسیدگی دارند. درست است که اشتغال مناطق آزاد بدون قوانین کار است اما اینطور نیست که بدون ضابطه و اصول باشد.

درعین‌حال نیروی انسانی در واحدهای صنعتی و تولیدی اهمیت ویژه دارد و هیچ کارفرمایی علاقه‌مند نیست که نیروی کار بدون انگیزه کار کند.

برعکس واحدهای تولیدی با ایجاد جذابیت نسبت به نگه داشت و جذب کارگر اقدام خواهند کرد.

*شما به موضوع واردات بی‌رویه از مناطق آزاد اشاره کردید. از سویی مصرف‌گرایی از آفات اجتماعی محسوب می‌شود. آیا مدافعان منطقه آزاد برای جلوگیری از واردات بی‌رویه و ممانعت از تشدید مصرف‌گرایی تدبیری دارند؟

اگر به مناطق آزاد نقد می‌شود که به دروازه ورود کالاهای مصرفی تبدیل شده‌اند این تقصیر به دولت‌ها برمی‌گردد.

اساس مناطق آزاد صادرات است و اگر واردات مطرح می‌شود باید واردات سرمایه‌گذاری خارجی و نهایتاً تکنولوژی و فن‌آوری و ماشین‌آلات باشد که خود در راستای توسعه صادرات است.

علاوه بر این باید به موضوع جهانی‌شدن اقتصاد توجه شود، هزینه‌ها حداقل شود و قیمت رقابتی برای کالای تولید شده ایجاد شود. اگر منطقه آزاد  در برخی استان‌ها به فلسفه ذاتی خود نرسیده به ضعف بخش دولتی برمی‌گردد و لازم است با دقت و هشیاری در ابتدا تصویب منطقه آزاد را به فرجام برسانیم و در ادامه مطابق با فلسفه آن گام برداریم.